Böbrek Kanseri

Böbrek Kanserinde Güncel Epidemiyolojik Bulgular ve Küresel Dağılım

Böbrek kanseri, son yıllarda dünya genelinde artan insidans oranları ve gelişen görüntüleme teknikleriyle daha sık tanı alan bir hastalık haline gelmiştir. GLOBOCAN 2020 verilerine göre dünya genelinde bildirilen böbrek kanseri vaka sayısı 431.288’e ulaşmış ve bu hastalık küresel çapta en sık görülen 14. kanser türü olarak kayda geçmiştir. Erkeklerde dokuzuncu, kadınlarda ise 14. sırada yer alan bu kanser tipi, farklı kıtalarda ve sosyoekonomik gruplarda değişen oranlarda görülmektedir.

Küresel Dağılım ve Coğrafi Farklılıklar

Böbrek kanseri insidansı dünya genelinde belirgin coğrafi farklılıklar göstermektedir. En fazla vaka Asya kıtasında görülmekte olup, 2020 yılı verilerine göre 156.470 yeni vaka ile toplam vakaların %36,6’sı Asya’da teşhis edilmiştir. Avrupa %32,1 (138.611 vaka) ve Kuzey Amerika %17,8 (76.975 vaka) oranlarıyla Asya’yı takip etmektedir. Buna karşın Afrika kıtasında bu oran %4,1 (17.718 vaka), Latin Amerika ve Karayipler’de %8,3 (65.990 vaka) ve Okyanusya’da ise sadece %1,3 (5.524 vaka) seviyesindedir.

Bu farkın en önemli nedenlerinden biri yüksek gelirli ülkelerde görüntüleme teknolojilerine daha kolay erişim olmasıdır. Rutin sağlık kontrolleri ve abdominal görüntülemeler sayesinde semptom vermeyen küçük tümörler erken evrede teşhis edilebilmektedir. Bu da daha yüksek tespit oranlarına yol açmaktadır.

Ülkeler Arası Karşılaştırmalar: En Yüksek ve En Düşük Oranlar

2020 yılı verilerine göre böbrek kanserinde en yüksek yaşa göre standardize edilmiş insidans oranları Litvanya (14,5/100.000) ve Çekya’da (14,42/100.000) saptanmıştır. En düşük oranlar ise Belize (0,26/100.000) ve Solomon Adaları’nda (0,12/100.000) bildirilmiştir. Aynı şekilde, bireyin yaşamı boyunca böbrek kanserine yakalanma riski ülkeden ülkeye büyük değişkenlik göstermektedir. Örneğin, Çekya’da yaşayan bir bireyin yaşam boyu böbrek kanseri geliştirme riski %2,83 iken, Komor Adaları’nda bu oran yalnızca %0,02 olarak hesaplanmıştır.

İnsidans ve Tanı Yaşı

Böbrek kanseri tanısı çoğunlukla ileri yaşlarda konulmaktadır. Dünya genelinde tanı konma yaşı ortalama 75’tir. Ancak ülkeler bazında bu yaş değişiklik göstermektedir. ABD’de ortalama tanı yaşı 64 iken, İngiltere’de 74, Hindistan’da 67, Çin ve İtalya’da ise 82 olarak bildirilmiştir. Bu farklılıklar; sağlık sistemlerine erişim, toplumsal tarama politikaları ve yaşam beklentisi gibi faktörlerle ilişkilidir.

Bununla birlikte, son yıllarda böbrek kanserinde belirgin bir artış trendi gözlenmektedir. 1975 yılında dünya çapında 100.000 kişide 7,1 olan insidans oranı, 2008 yılında 16’ya yükselmiştir. Japonya, İtalya ve ABD gibi ülkelerde 2000–2016 yılları arasında insidans oranlarında %20-30 arasında artış yaşanmıştır. İngiltere’de ise bu oran %88’e kadar çıkmıştır. Artışın temel nedeni, modern abdominal görüntüleme yöntemlerinin yaygınlaşmasıyla birlikte tesadüfi tümör tespitlerinde gözlenen artıştır.

Cinsiyet ve Etnik Köken Farklılıkları

Böbrek kanseri erkeklerde kadınlara kıyasla yaklaşık iki kat daha sık görülmektedir. Bu cinsiyet farkı coğrafi bölgelere göre değişse de genel eğilim sabittir. Örneğin, ABD’de erkeklerde insidans oranı 100.000 kişide 16,1 iken, kadınlarda bu oran 8,6’dır. Avustralya’da benzer şekilde erkeklerde 14,4, kadınlarda ise 6,4’tür. Ancak bu fark bazı bölgelerde daha az belirgindir; Doğu Afrika’da erkeklerde 1,9, kadınlarda 1,4; Batı Afrika’da ise erkeklerde 1,8, kadınlarda 1,6’dır.

Amerika Birleşik Devletleri’nde etnik gruplar arasındaki farklar da dikkat çekicidir. Siyahi bireylerde insidans oranı 17/100.000 iken, beyaz bireylerde bu oran 13,2/100.000’dir. Buna rağmen her iki grup için mortalite oranı 3,2/100.000 ile aynıdır. Bu durum, sağlık hizmetlerine erişim, genetik farklılıklar ve yaşam tarzı gibi birçok faktörün birlikte değerlendirilmesi gerektiğini göstermektedir.

Böbrek kanseri insidansı dünya genelinde artış göstermekte olup, bu durum yalnızca hastalığın daha sık görülmesiyle değil, aynı zamanda gelişen tanı yöntemleriyle de ilişkilidir. Coğrafi ve ekonomik farklılıklar, cinsiyet ve etnik köken gibi değişkenler hastalığın dağılımını etkilemektedir. Bu nedenle küresel sağlık politikalarında böbrek kanserine yönelik tarama, erken tanı ve bilinçlendirme çalışmaları büyük önem taşımaktadır.

Şekil 2 – 2020 yılında Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) bölgesi ve kıtasına göre böbrek kanseri insidansı ve mortalitesi için yaşa göre standardize edilmiş oran (ASR). Sonuçlar ayrıca cinsiyete göre katmanlandırılmıştır. Veriler Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı/DSÖ’den alınmıştır

KAYNAKLAR

1. Capitanio, U., et al. Epidemiology of Renal Cell Carcinoma. 2022 Update Eur Urol, 2022. 75: 74.
2. Sung H, Ferlay J, Siegel RL, et al. Global cancer statistics 2020: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA Cancer J Clin 2021;71:209–49.
3. Page MJ, McKenzie JE, Bossuyt PM, et al. The PRISMA 2020 statement: an updated guideline for reporting systematic reviews. Rev Esp Cardiol 2021;74:790–9.
4. Giaquinto AN, Miller KD, Tossas KY, Winn RA, Jemal A, Siegel RL. Cancer statistics for African American/Black people 2022. CA Cancer J Clin 2022;72:202–29