Böbrek Kanseri

Obezite ve Böbrek Kanseri Arasındaki Bilimsel Bağlantı

Obezite, günümüzde sadece kalp-damar hastalıkları veya diyabet gibi kronik hastalıklarla değil, aynı zamanda bazı kanser türleriyle de güçlü bir şekilde ilişkilendirilmekte. Bu kanser türlerinin başında ise böbrek kanseri gelmektedir. Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı (IARC), 2016 yılında yayımladığı raporda obezite ile böbrek kanseri dahil olmak üzere en az 13 farklı kanser türü arasında nedensel bir ilişki olduğunu bilimsel verilerle ortaya koymuştur.

Obezite, Böbrek Kanseri Riskini Nasıl Artırır?

Dünya genelinde bildirilen böbrek kanseri vakalarının yaklaşık %20’sinin aşırı kilo ve obezite ile bağlantılı olduğu tahmin edilmektedir. Özellikle bel çevresindeki yağlanma (santral obezite), böbrek kanseri riskini daha da artırmaktadır. Araştırmalara göre, vücut kitle indeksinde (VKİ) meydana gelen her 1 puanlık artış, böbrek kanseri riskinde %4 oranında bir yükselişe neden olmaktadır.

Bu ilişki çoğunlukla doğrusal bir seyir izlerken, obezitenin böbrek kanseri sağkalımı üzerindeki etkisi daha karmaşıktır. “Obezite paradoksu” olarak adlandırılan bu durum, obez bireylerin böbrek kanserine yakalanma riskinin daha yüksek olmasına rağmen, tanı konduktan sonra sağkalım sürelerinin daha uzun olabileceğini göstermektedir. Metastatik renal hücreli kanser (mRCC) hastalarında bile, yüksek VKİ’ye sahip bireyler hedefe yönelik tedavilere daha olumlu yanıtlar verebilmektedir.

Biyolojik Mekanizmalar: Yağ Dokusundan Kanser Hücresine

Obezitenin böbrek kanseri gelişimine katkıda bulunmasında rol oynayan çeşitli biyolojik mekanizmalar mevcuttur. Bunların başlıcaları şunlardır:

• İnsülin direnci ve IGF-1 sinyallemesi: Hiperinsülinemi ve IGF-1 (insülin benzeri büyüme faktörü) sistemindeki bozulmalar, hücre çoğalmasını hızlandırır ve hücre ölümünü (apoptoz) baskılar.
• Hormon dengesi değişiklikleri: Obezite, cinsiyet hormonlarının üretimini etkileyerek hücresel düzeyde tümör gelişimine zemin hazırlayabilir.
• Kronik enflamasyon ve oksidatif stres: Düşük düzeyli fakat sürekli inflamasyon, hücre DNA’sında hasara yol açarak karsinogenezi destekler.
• Bağırsak mikrobiyotasında değişiklikler: Özellikle yağ oranı yüksek beslenme şekilleri, bağırsak florasını değiştirerek kansere neden olabilecek toksik metabolitlerin (örneğin deoksikolik asit) artmasına sebep olur.

IGF-1 sisteminin aşırı aktive olması, böbrek kanseri hücrelerinin çoğalmasını teşvik ederken, bağırsak mikrobiyotasında obeziteye bağlı olarak meydana gelen değişiklikler bu süreci daha da hızlandırabilir. Örneğin, p53 tümör baskılayıcı genin baskılanması ya da DNA’ya oksidatif zarar verilmesi gibi süreçler, bu ilişkiyi biyokimyasal olarak açıklamaktadır.

Obezite Parodoksu: Gerçek mi, Yanıltıcı mı?

Bazı çalışmalarda VKİ’si yüksek olan böbrek kanseri hastalarında sağkalım oranlarının daha iyi olduğu bildirilmiştir. Ancak bu durum bilimsel camiada tartışmalıdır. VKİ, kas ve yağ kütlesi ayrımını doğru şekilde yapamayan sınırlı bir ölçüm aracı olduğundan, özellikle sarkopenik (kas kütlesi düşük) bireylerde yanıltıcı olabilir. Aynı zamanda bazı çalışmalarda hastaların yaşam tarzı, beslenme durumu ve eşlik eden hastalıkları gibi karıştırıcı faktörlerin yeterince kontrol edilmemesi bu paradoksu gölgeleyebilir.

Obeziteyle Mücadele: Kanser Riskini Azaltmak Mümkün

Obezite, aynı zamanda değiştirilebilir bir risk faktörü olması açısından da önemlidir. Yapılan araştırmalarda, obezite cerrahisi geçiren bireylerde kansere bağlı ölüm oranının %40–50 oranında azaldığı gözlemlenmiştir. Ayrıca, metformin (kan şekeri düzenleyici) ve statinler (kolesterol düşürücü ilaçlar) gibi ilaçların da böbrek kanseri riskini %30’a kadar azaltabildiği gösterilmiştir.

Diyet, egzersiz, yaşam tarzı değişiklikleri ve tıbbi müdahalelerle kilo kontrolü sağlamak; yalnızca metabolik hastalıkların değil, aynı zamanda kanser türlerinin de önlenmesinde önemli rol oynamaktadır. Bu nedenle, böbrek kanseri ile mücadelede obeziteyle etkin mücadele, halk sağlığı açısından stratejik bir öncelik olmalıdır.

Obezite, böbrek kanseri gelişimi açısından hem güçlü hem de değiştirilebilir bir risk faktörüdür. Gelişen bilimsel veriler, obezitenin hücresel ve hormonal düzeyde nasıl tümör oluşumunu tetikleyebileceğini açıklarken, sağlıklı yaşam alışkanlıklarının bu riski anlamlı biçimde azaltabileceğini de ortaya koymaktadır. Bu nedenle, toplum düzeyinde obeziteyle mücadele stratejileri, yalnızca bireysel sağlık için değil, aynı zamanda kanserle mücadele politikaları için de hayati bir yere sahiptir.

KAYNAKLAR

1. Lee DH, Giovannucci EL. The obesity paradox in cancer: epidemiologic insights and perspectives. Curr Nutr Rep 2019;8: 175–81.
2. Lauby-Secretan B, Scoccianti C, Loomis D, et al. Body fatness and cancer—viewpoint of the IARC working group. N Engl J Med 2016;375:794–8.
3. Kim LH, Doan P, He Y, Lau HM, Pleass H, Patel MI. A systematic review and meta-analysis of the significance of body mass index on kidney cancer outcomes. J Urol 2021;205:346–55.
4. Albiges L, Hakimi AA, Xie W, et al. Body mass index and metastatic renal cell carcinoma: clinical and biological correlations. J Clin Oncol 2016;34:3655–63.
5. Solarek W, Koper M, Lewicki S, Szczylik C, Czarnecka AM. Insulin and insulin-like growth factors act as renal cell cancer intratumoral regulators. J Cell Commun Signal 2019;13:381–94.
6. Alcala K, Mariosa D, Smith-Byrne K, et al. The relationship between blood pressure and risk of renal cell carcinoma. Int J Epidemiol 2022;51:1317–27.